Κρόκος: Οι ανεκτίμητες ιδιότητες του χρυσού μπαχαρικού

http://www.prlogos.gr/

Επιστημονική ονομασία: Κρόκος ο ήμερος – Crocus sativus

Οικογένεια: Ιριδοειδών

Άλλα ονόματα: Ζαφορά, σαφράν, σαφράνι

Περιγραφή του Σαφράν

Το φυτό του κρόκου αποτελεί φυσική μετάλλαξη που συνέβη πριν από πολλά χρόνια σε περιοχές της Περσίας και της λεκάνης της Μεσογείου. Είναι ένα φυτό στείρο, δεν παράγει σπόρους και επομένως, δεν μπορεί να αναπαραχθεί εγγενώς. Η αναπαραγωγή του μπορεί να γίνει μόνο από τη διάσπαση και τη σπορά των βολβών του.

Ο κρόκος καλλιεργείται στην Ισπανία, στη Σικελία, στο Ιράν και στο Κασμίρ, ενώ στην Ελλάδα κυρίως στην περιοχή Κρόκος της Κοζάνης και είναι εκλεκτής ποιότητας. Αυτοφυής συναντάται σε χέρσους και ακαλλιέργητους αγρούς στις Κυκλάδες και κυρίως τη Σύρο, την Τήνο, την Μύκονο, την Αστυπάλαια και τη Δήλο.

Η καλλιέργεια του κρόκου απαιτεί ακραίες κλιματικές συνθήκες. Χρειάζεται ξηρό και θερμό καιρό το καλοκαίρι και κρύο τον χειμώνα. Η σπορά γίνεται τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο ενώ η συγκομιδή γίνεται στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου. Η διαδικασία συλλογής του κρόκου είναι ιδιαίτερα επίπονη και σχολαστική, αφού τα 3 μικρά κοκκινωπά στίγματά του συλλέγονται με το χέρι από κάθε άνθος χωριστά και ενώ αυτό είναι ακόμη φρεσκοκομμένο.

Τα στίγματα απλώνονται σε δίσκους και ξεραίνονται σε φωτιά με ξυλάνθρακα. Από τα 75.000 άνθη προκύπτουν μόλις 450 γραμμάρια, έντονα αρωματικού κρόκου. Το ακριβό αυτό δώρο της ελληνικής φύσης μπορούμε να το αγοράσουμε σε φακελάκια του ¼ του γραμμαρίου ή σε μικρά γυάλινα βαζάκια και να τα διατηρήσουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, αφού το χρώμα, το άρωμα και η γεύση του αλλοιώνονται εύκολα από το φως. Ένας ή δύο στήμονες, αρκούν για να απολαύσουμε αυτό το πολύτιμο μπαχαρικό.

Συστατικά του Σαφράν

Περιέχει πτητικά έλαια, γλυκοζίτες και βιταμίνες Β1, Β2, Β12, πικροκροκίνη και κροκίνη. Επίσης, περιέχει λυκοπίνη, ζεαξανθίνη, α-β καροτένιο καθώς και βιταμίνη C, σίδηρο, κάλιο και μαγνήσιο.

Κρόκος: Ιστορία και παράδοση

Ο Κρόκος σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν φίλος του θεού Ερμή. Παίζοντας με το θεό δισκοβολία, ο νέος τραυματίστηκε θανάσιμα. Από το αίμα του φύτρωσε ένα μικροσκοπικό λουλούδι με λαμπερούς στήμονες. Σύμφωνα με τη μυθολογία, επίσης, όταν οι θεοί Δίας και Ήρα έκαναν έρωτα, η γη γέμιζε με ανθισμένους κρόκους. Παρ’ όλο που ο κρόκος έχει εκτιμηθεί ως πολύχρωμος προάγγελος της άνοιξης, οι μυθικές ιδιότητές του προέρχονται από τα φύλλα ή τις κλωστές του κρόκου.

Προϊστορικά σπήλαια στο Ιράκ είναι διακοσμημένα με έργα ζωγραφικής ηλικίας 50.000 ετών που φτιάχτηκαν με χρωστικές από κρόκο.

Στην αρχαία Κρήτη, το φυτό κρόκος καλλιεργείτο από τους Μινωίτες σε ειδικά «ζαφοροκήπια» για τα χρυσόχρωμα στίγματα του υπέρου του, τα οποία και χρησιμοποιούσαν στη βαφική τέχνη αλλά και στη μαγειρική. Πατρίδα, όμως, του κρόκου θεωρείται η αρχαία Μεσοποταμία.

Αναφορές χρήσης του φυτού αυτού βρίσκονται στην Μικρά Ασία καθώς και στην Αρχαία Αίγυπτο όπου χρησιμοποιούνταν από την βασίλισσα Κλεοπάτρα και από άλλους Φαραώ ως αρωματική και σαγηνευτική ουσία. Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως αναισθητικό και είναι αυτοί που το εισήγαγαν στην Ισπανία τον δέκατο αιώνα.

Ο Στράβωνας και ο Διοσκουρίδης αναφέρουν τις φαρμακευτικές, καρυκευτικές και βαφικές ιδιότητές του, ενώ ο Θεόφραστος κάνει λόγο για το «κρόκινο μύρον», το οποίο λαμβάνεται από το φυτό. Ο Διοσκουρίδης επίσης, τον συνιστούσε για παθήσεις τη μήτρας, ενώ ο Γαληνός, για τους πόνους των ματιών. Η ουσία αυτή είχε τεράστια οικονομική σημασία ήδη από το 1600 π.Χ.

Τα άνθη του κρόκου, τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη, στόλιζαν τις δημόσιες αίθουσες, τα λουτρά και τα θέατρα. Στην Ευρώπη το φυτό καλλιεργήθηκε συστηματικά για πρώτη φορά από τους Μαυριτανούς στην Ισπανία, απ΄όπου και εξάγονταν τεράστιες ποσότητες στην Περσία, τη Μικρά Ασία και την Κίνα.

Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις του Σαφράν

-τονωτικό και ηρεμιστικό του στομάχου

-ανακουφιστικό και αποτοξινωτικό για το συκώτι

-σε μικρές ποσότητες καθυστερεί την εξέλιξη του γήρατος και τονώνει τον εγκέφαλο

-ανακουφίζει από ψυχιατρικές παθήσεις και ιδιαίτερα από την κατάθλιψη και την αγχώδη διαταραχή

-για τη στυτική δυσλειτουργία

-αναστέλλει την ανάπτυξη των ανθρώπινων παγκρεατικών καρκινικών κυττάρων, σύμφωνα με έρευνες
-βοηθά στην επιβράδυνση της εξέλιξης της εκφύλισης της ωχρής κηλίδας

-κατά της νόσου του Αλτσχάιμερ-μειώνει τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου

-βοηθάει στην απώλεια βάρους

-ανακουφίζει από τους πόνους της περιόδου

-δρα σε διάφορους τύπους καρκίνου όπως του νευροβλαστώματος, του καρκίνου του μαστού και του αδενοκαρκινώματος του παχύ εντέρου

-ανακουφίζει από τους πόνους του στομάχου

-ανακουφίζει από τους πόνους των νεφρών

-διεγείρει την όρεξη και διευκολύνει την πέψη

-Μειώνει την χοληστερίνη και εμφανίζει αντιθρομβωτική δράση.

-Μειώνει την αρτηριακή πίεση.

-Βοηθά σε κρίσεις άσθματος , στη ναυτία, τις πεπτικές διαταραχές και τις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα .

Άλλες επιβεβαιωμένες μέσω πειραμάτων φαρμακευτικές ιδιότητες του Κρόκου είναι:

• Σε διαταραχές άγχους

• Στην ασθενοζωοσπερμία (πολύ χαμηλή κινητικότητα των σπερματοζωαρίων)

• Στην καρδιακή υπερτροφία

• Στην ηπατοτοξικότητα λόγω χημειοθεραπείας

• Στον καρκίνο του παχέος εντέρου

• Στη διαβητική νευροπάθεια

• Στη δυσμηνόρροια

• Στη στυτική δυσλειτουργία

• Στην υπέρταση

• Στις φλεγμονές

• Στον καρκίνο του ήπατος

• Στην απόφραξη της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας

• Στη σκλήρυνση κατά πλάκας

• Στην εξάρτηση από οπιοειδή• Στον καρκίνο του παγκρέατος

• Στην ψωρίαση

• Σε παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος

• Στην επούλωση τραυμάτων

Ο Κρόκος έχει αποδειχτεί ότι ρυθμίζει τουλάχιστον 22 βιολογικές οδούς μέσω των ακόλουθων φαρμακολογικών δράσεων

• Αγχολυτική

• Αντιφλεγμονώδης

• Αντικαρκινική

• Αντικαταθλιπτικη

• Αντιμεταλλαξιογόνος

• Αντιοξειδωτική

• Αντιπολλαπλασιαστική

• Αφροδισιακή

• Αποπτωτική

• Βρογχοδιασταλτική

• Αναστολέας των διαύλων ασβεστίου

• Καρδιοπροστατευτική

• Χημειοαποτρεπτική• Χημειοθεραπευτική

• Αναστολέας της κυκλοοξυγενάσης

• Αγωνιστής υποδοχέων διεγερτικών αμινοξέων

• Υπνωτική και κατασταλτική δράση

• Υποτασική δράση

• Νευροπροστατευτική δράση

• Ανταγωνιστής υποδοχέων προσταγλανδίνης

• Αναστολέας του παράγοντα νέκρωσης όγκων Α

Κατάθλιψη και κρόκος

Το σαφράν ανακουφίζει από πολλές ψυχιατρικές παθήσεις. Οι γιατροί της περσικής παραδοσιακής ιατρικής το χρησιμοποιούν για τη θεραπεία της κατάθλιψης ενώ διάφορες μελέτες επιβεβαιώνουν την πρακτική αυτή. Το σαφράν έχει επίσης αποδειχτεί ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό με το φάρμακο για την κατάθλιψη μιπραμίνη (Trafanil) στην ήπια ως μέτρια κατάθλιψη και με λιγότερες παρενέργειες. Σε μια μετα-ανάλυση 5 τυχαιοποιημένων μελετών βρέθηκε ότι το σαφράν είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία των μειζόνων καταθλιπτικών διαταραχών σε σύγκριση με ένα εικονικό φάρμακο.

Το σαφράν στην κορυφή της λίστας των αφροδισιακών τροφών

Πρόσφατη Καναδική μελέτη κατέταξε τον κρόκο στην κορυφή της λίστας των αφροδισιακών τροφών Το κρασί και η σοκολάτα φαίνεται επίσης να έχουν αφροδισιακές ιδιότητες, όμως αυτές βρίσκονται κυρίως στο μυαλό, καθώς επηρεάζουν το επίπεδο των ενδορφινών και της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Τη μελέτη έκαναν ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Γκελφ στο Οντάριο του Καναδά, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάσιμο Μαρκόνε της Σχολής Επιστημών Τροφίμων.

Σαφράν κατά της ακμής

Το σαφράν είναι πλούσιο σε αντι-βακτηριακές, αλλά και απολεπιστικές ιδιότητες. Αυτό το καθιστά πολύ χρήσιμο στον καθαρισμό της ακμής, αλλά και τη βελτίωση της χροιάς του δέρματος.
Συστατικά:

3 με 4 σκέλη του κρόκου

1/2 φλιτζάνι γάλα

Μέθοδος:

Αφήστε το σαφράν, εάν πρέπει να εγχυθεί με γάλα για περίπου 2 ώρες.

Στη συνέχεια εφαρμόζεται το γάλα στο πρόσωπο και το λαιμό σας.

Ξεπλύνετε μετά από περίπου δέκα με δεκαπέντε λεπτά.

Επαναλάβετε αυτό τη μάσκα με το σαφράν στο σπίτι τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα.

Με συνεχή χρήση, το δέρμα σας θα διώξει την ακμή και τις ατέλειες που έχουν απομείνει από προηγούμενα σπυράκια.

Άλλες χρήσεις

-χρησιμοποιείται σε όλο το κόσμο στην ζαχαροπλαστική, στην αρτοποιία καθώς και ως μέρος διαφόρων διάσημων πιάτων όπως για παράδειγμα η ισπανική παέγια.

Παρασκευή – δοσολογία

Ο κρόκος είναι ισχυρός και δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείτε μεγάλη δόση. Μια πρέζα μόνο – περίπου 20 κλωστές – είναι όσο χρειάζεστε στα περισσότερα πιάτα σας.

Μουλιάστε τις κλωστές σε ζεστό νερό για 5 ως 20 λεπτά. Έτσι, θα απελευθερωθούν τα έλαια και το άρωμά τους. Οι κλωστές θα συνεχίσουν να απελευθερώνουν χρώμα και γεύση για 24 ώρες. Μετά το μούλιασμα, μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε στη συνταγή σας.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Κρόκο Κοζάνης

– Ο κρόκος συνδέεται με την τεκνοποίηση, αν και πιστεύεται ότι σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει αποβολή (η αντίληψη αυτή επικρατούσε από την αρχαιότητα, καθώς η Γαία έστρωσε το νυφικό κρεβάτι του Δία με άνθη κρόκου, ώστε να επιταχύνει την τεκνοποίηση της Ήρας).

– Η χρήση τού κρόκου απαντάται στην Μινωική αλλά και στην Κλασική Ελλάδα όπου χρησιμοποιείτο ως αρωματικό καθώς και ως χρωστική ουσία.

– Προσθέστε τον κρόκο σε ριζότο ή άλλα πιάτα με ρύζι. Ταιριάζει επίσης και σε πιάτα με θαλασσινά, όπως η μπουγιαμπέσα, σε μοσχαράκι βραστό ή σάλτσες ντομάτας.

– Αποθηκεύστε τις κλωστές κρόκου, σε ένα αεροστεγές δοχείο μακριά από το φως του ήλιου. Με αυτό τον τρόπο θα διαρκέσουν για πολλά χρόνια.

– Πρέπει να χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα ώστε να μην πικρίζει το φαγητό.

-Ο κρόκος χρησιμοποιείται στην αρτοποιία της Μεσογείου, των Βαλκανίων και της Σκανδιναβίας.

-Καβουρντισμένος μαζί με καρδάμωμο δίνει ξεχωριστό άρωμα στον καφέ.

-Στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα χρωματίζει τα Πασχαλινά αρτοσκευάσματα, τα παξιμάδια, τα γλυκά και τα ζυμαρικά.

-Πρέπει να το διαλύετε σε νερό θερμοκρασίας δωματίου.

Σε ποιες μορφές θα τον βρείτε και τι να προσέξετε

Ο κρόκος Κοζάνης διατίθεται στην αγορά, κατά κανόνα, με τη μορφή μιας ευλύγιστης υγροσκοπικής μάζας από νήματα που προέρχονται από τα αποξηραμένα στίγματα των λουλουδιών.

Μπορείτε, ακόμη, να τον βρείτε και σε μορφή σκόνης, η οποία προέρχεται από το άλεσμα των νημάτων και στο εμπόριο διακρίνεται με τα ονόματα των περιοχών από τις οποίες παράγεται. Τον ελληνικό κρόκο, θα τον βρείτε ως κρόκο Κοζάνης και την ποιότητά του εξωτερικά μπορείτε να την προσδιορίσετε μέσω του χρώματος, του μεγέθους των στιγμάτων και του αρώματός του. Το χρώμα του πρέπει να είναι διακριτικό, βαθύ σκούρο κόκκινο, με μυρωδιά αρκετά χαρακτηριστική έως έντονη.

Προφυλάξεις – Παρενέργειες

Το σαφράν έχει πολύ ισχυρές φαρμακευτικές δράσεις. Αυτό σημαίνει, ότι εάν λαμβάνετε κάποια φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με τα φάρμακά σας, ειδικά εάν θελήσετε να το χρησιμοποιήσετε για θεραπευτικούς σκοπούς.

https://antonisparas.blogspot.gr/2018/03/blog-post_21.html?spref=fb

http://www.prlogos.gr/%CE%BA%CF%81%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%AF%CE%BC%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%87/