Η Αρχιτεκτονική του Μοναστηριού...

Η Ιερά Μονή Οδηγήτριας όπως και τα περισσότερα μοναστήρια, από άποψη σχεδιασμού και κατασκευής είναι φρουριακού τύπου. Περιβάλλεται δηλαδή από ψηλό οχυρωματικό περίβολο με οχυρό πύργο στη Βορειοδυτική γωνία που είναι γνωστός ως Πύργος του Ξωπατέρα και τριγύρω τα διάφορα κτίρια της Μονής. Τόσο ο περίβολος όσο και τα διάφορα κτίρια είναι άγνωστο πότε κτίστηκαν.

Στο κέντρο του περιβόλου βρίσκεται ο δίκλιτος ναός της Μονής, το νότιο κλίτος του οποίου είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το βόρειο στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Στη νότια πλευρά του ναού υπήρχε παλαιότερα και άλλο κλίτος αφιερωμένο στον Άγιο Φανούριο. Σήμερα σώζονται εδώ μόνο τα θεμέλια και ο περίτεχνος ενετικός τάφος με οικογενειακό οικόσημο και τη χρονολογία 1602: «Αλοϋζιο Τριβιζάνος εις αυτού και των εξ αυτού ταφήν, ταύτην εδείματο την σορόν. ΑΧΒ, Απριλίου ΚΕ». Μπροστά στην είσοδο του ναού βρίσκονται οι τάφοι των Πατέρων της Μονής.

Τη ΒΔ γωνία του περιβόλου καταλαμβάνει ο Πύργος του Ξωπατέρα, στον οποίο κατέφευγαν οι μοναχοί για να προστατευθούν από εχθρικές επιδρομές. Τον Πύργο είχε κατασκευάσει, σύμφωνα με τη παράδοση, ο βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς το 961 μ.Χ. ως οχυρωματικό έργο για να ειδοποιούνται έγκαιρα οι κάτοικοι σε περίπτωση εμφάνισης πειρατικών πλοίων. Ο πρώτος Πύργος καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε νέος κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Από αυτόν σώζονται σήμερα μερικές βυζαντινές πολεμίστρες.

Βέβαια κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές επιδιορθώσεις και επεμβάσεις, πράγμα που φαίνεται από τις διάφορες εγχάρακτες επιγραφές σε ανώφυλλα θυρών όπως αναφέρονται παρακάτω. Ο Πύργος έχει επισκευαστεί αρκετές φορές και πιθανόν να υπέστη φθορές και την περίοδο που είχε κλειστεί σ' αυτόν και πολεμούσε ο Ξωπατέρας.

Παρ’ όλα αυτά ο Πύργος διατηρεί τα βασικά αρχικά χαρακτηριστικά του, όπως την παλιά Καταχύτρα ή Φονιά, πάνω από την είσοδό του, στην κορυφή σχεδόν του κτιρίου απ’ όπου οι αμυνόμενοι έριχναν καυτό λάδι ή μολύβι ή ακόμη και ζεματιστό νερό πάνω στον επιδρομέα που θα προσπαθούσε να παραβιάσει την πόρτα, πράγμα που μαρτυρεί πόσο σημαντικό οχυρό ήταν εκείνα τα χρόνια το μοναστήρι.

Το κτιριακό συγκρότημα της μονής είχε μία κεντρική είσοδο στην βόρεια πλευρά και από μία στην ανατολική και την Δυτική πλευρά προς το νότιο μέρος. Πάνω από την κεντρική βόρεια Πύλη υπάρχει μια πλάκα που είναι χαραγμένος ο σταυρός και τριγύρω το μονόγραμμα: IC-XC-N-K (Ιησούς Χριστός Νικά) και η χρονολογία ΑΦΞΗ (1568) που κατά πάσα πιθανότητα είναι χρονολογία ανακαίνισης.

Μια άλλη επιγραφή βρίσκεται στο Μαγκιπείο (Φουρνόσπιτο) και αυτή με σταυρό και τριγύρω τα γράμματα ΙG-ΧC-ΝΗ-Κ και χρονολογία το 1782 ενώ δίπλα στο μαγκιπείο (Φουρνόσπιτο) βρίσκεται ένας ανάγλυφος σταυρός με την επιγραφή IC-XC-N-K και χρονολογία 1812.

Στην Νοτιοδυτική πλευρά του περιβόλου υπάρχει διώροφο κτίριο το «Ηγουμενείο» του οποίου ο επάνω όροφος έχει διαμορφωθεί ως ξενώνας. Στο ισόγειο του κτιρίου στεγάζεται σήμερα το ηγουμενείο όπου βρίσκονται τα αρχεία του μοναστηριού, έγγραφα, πατριαρχικές επιστολές, συμβόλαια, περιουσιακά βιβλία και άλλα έγγραφα που ξεκινούν από το 1830 καθ’ όσον τα προ της περιόδου αυτής αρχεία έχουν καταστραφεί από τους διάφορους επιδρομείς. Ακόμη στο Ηγουμενείο έχει δημιουργηθεί βιβλιοθήκη με αξιόλογα βιβλία.

Στην Βορειοανατολική πλευρά του μοναστηριού βρίσκονται το ελαιοτριβείο και το φουρνόσπιτο ενώ δίπλα (βόρεια) από την ανατολική πύλη ήταν η αποθήκη και το πατητήρι. Ο χώρος αυτός έχει ανακαινιστεί πρόσφατα από τους μοναχούς της μονής και λειτουργεί σαν μουσειακός χώρος.

Δίπλα από αυτό υπάρχει η είσοδος ενός υπόγειου δωματίου που λεγόταν τυροκέλλι γιατί σ’ αυτό φυλάσσονταν τα τυριά του μοναστηριού.Στον χώρο που καταλάμβαναν η αποθήκη και το πατητήρι βρίσκεται σήμερα η τραπεζαρία. Όλo τον υπόλοιπο χώρο του περιβόλου καταλαμβάνουν τα κελιά των πατέρων.

Στην αυλή και κοντά στον πύργο υπάρχει ένα πηγάδι - σαρνίτσι όπου συγκεντρώνονταν τα νερά της βροχής για την ύδρευση του μοναστηριού κατά τις περιόδους αποκλεισμού του ενώ στο κέντρο της αυλής βρίσκεται ο Ναός (το καθολικό).

http://www.imodigitrias.gr/IMO_Arxitektoniki.htm