π. Επιφάνιος Θεοδωροπουλος: Επιστήμη και ευτυχία

pentapostagma.gr

Επειδή βγάλαμε τον Χριστό από την ζωή μας, όσο αναπτυσσόμεθα και εξελισσόμεθα τεχνολογικώς, τόσο κατερχόμεθα και οπισθοχωρούμε ηθικώς

-Γέροντα, ἔχει διατυπωθῆ ἡ ἄποψις, ὅτι μὲ τὴν τεχνολογικὴ ἀνάπτυξι καὶ ἐξέλιξι θὰ λυθοῦν ὅλα τὰ προβλήματα. Τί λέτε;

- Τὸ ἀντίθετο συμβαίνει. Ἐπειδὴ βγάλαμε τὸν Χριστὸ ἀπὸ τὴν ζωή μας, ὅσο ἀναπτυσσόμεθα καὶ ἐξελισσόμεθα τεχνολογικῶς, τόσο κατερχόμεθα καὶ ὀπισθοχωροῦμε ἠθικῶς. Καὶ σήμερα ἡ τεχνολογία καὶ ἡ ἐπιστήμη ἔχουν θεοποιηθῆ. Καὶ ἴσως ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς αὐτὴν τὴν κατάπτωσι, γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὴν ὑπερηφάνειά μας. «Πέπτωκεν ὁ ἄνθρωπος ἰσοθεΐα φαντασθείς», λέγει ἕνα τροπάριο τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπειδὴ φαντάσθηκε ὁ ἄνθρωπος, ὅτι μπορεῖ νὰ γίνη ἴσος μὲ τὸν Θεό, ἔφαγε τὸ ράπισμα καὶ σωριάστηκε κάτω. Ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει καὶ σήμερα αὐτὰ τὰ πράγματα καὶ ἴσως ἀλλὰ χειρότερα αὔριο, ὡς τίμημα τοῦ μεγάλου τολμήματος, τὸ ὁποῖο κάνουμε. Θέλουμε νὰ θεοποιήσουμε τὶς ἱκανότητές μας, τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν τεχνολογία, νὰ θεοποιήσουμε τὴν διάνοιά μας. Σὰν νὰ λεμε στὸν Θεό: «Δὲν ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ σένα, μποροῦμε μόνοι μας νὰ φτιάξουμε τὴν ζωή μας».

Ἂν διαβάσετε τοὺς ὑλιστὲς ἐπιστήμονες τοῦ δεκάτου ἐνάτου αἰῶνος, θὰ δῆτε νὰ λέγουν, ὅτι στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες, καὶ μάλιστα στὸν ἀμέσως ἑπόμενο, ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν ἐπιστήμη θὰ λύση ὅλα τὰ πορβλήματά του. Τὰ πάντα! Καὶ ἡ ἠθικὴ ἀκόμη θὰ καθορίζεται ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη. [ΣΧΟΛΙΟ ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.: Μήπως ἔτσι δὲν συμβαίνει μὲ τὴν ὁμοφυλοφιλία; Ἡ ἐπιστήμη τῆς Ψυχιατρικῆς καὶ τῆς Νομικῆς –καὶ δὲν συμμαζεύεται– ἐπιδιώκουν νὰ τὴν ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ στὴν κοινωνία δημιουργώντας μιὰ νέα «ἠθική».] Δὲν θὰ χρειάζεται μεταφυσική, ἐξωανθρωπίνη ἠθική, μία ἠθική, ποὺ τὴν δίνει κάποια αὐθεντία, ποὺ λέγεται Θεός. Ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη θὰ διδάξη στὸν ἄνθρωπο τὰ καθήκοντά του!

Καὶ εἴδαμε ποὺ φθάσαμε. Ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ τεχνολογία ἐπραγματοποίησαν μὲν ἰλιγγιώδη ἅλματα, ἀλλὰ ἔχουμε φθάσει νὰ τρέμουμε ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ κάποιο πυρηνικὸ ὄλεθρο. Ὄχι πλέον γιὰ μερικὲς χιλιάδες ἢ ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀνθρώπων, ἀλλὰ γιὰ ὁλόκληρο τὸν πλανήτη. Εἶναι, ἐπαναλαμβάνω, τὸ τίμημα τῆς ἰσοθεΐας.

Ἂν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν ὅπως θέλει ὁ Κύριος, θὰ εἶχαν, βεβαίως, ἀναπτύξει τὶς δυνάμεις, μὲ τὶς ὁποῖες τοὺς προίκισε ὁ Θεός, ἀλλὰ συγχρόνως θὰ πρόσεχαν πολύ, ἐπειδὴ καὶ ἡ ἠθικὴ συνείδησίς τους θὰ ἦτο ἀνεπτυγμένη. Δὲν θὰ προχωροῦσαν ἀσυλλόγιστα πέραν τοῦ σημείου ποὺ μποροῦν νὰ ἐλέγξουν. «Κατὰ τὸ πάπλωμά τους, ὅπως λέγει καὶ ἡ λαϊκὴ παροιμία, θὰ ἅπλωναν καὶ τὰ πόδια τους». Σήμερα ἁπλώσαμε πολὺ περισσότερο τὰ πόδια μας ἔξω ἀπὸ τὸ πάπλωμα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κρυοπαγιάσουμε!

Τὸ ράπισμα τοῦ Τσέρνομπιλ (Ἀναφέρεται στὴν ἔκρηξι τοῦ πυρηνικοῦ ἀντιδραστήρα τοῦ Τσέρνομπιλ, ποὺ συνέβη τὴν ἄνοιξι τοῦ 1986)

- Μὲ τὴν ραδιενέργεια ἀπὸ τὸ Τσέρνομπιλ τί γίνεται;

- Τὸ ἀτύχημα τοῦ Τσέρνομπιλ εἶναι ἕνα ράπισμα, τὸ ὁποῖο ἔδωσε ὁ Θεὸς στὴν ἀνθρωπότητα. Πολὺ δυνατὸ ράπισμα, γιὰ νὰ καταλάβη, ὅτι ἡ ἰσοθεΐα ἔχει σκληρὸ τίμημα. Ὁ ἄνθρωπος σήμερα ἐπαναλαμβάνει τοὺς λόγους τοῦ Ἠσαΐα, ποὺ λέγονται μὲν γιὰ τὸν βασιλέα τῆς Βαβυλῶνος, ἀλλ’ εἶναι κάτι ἀνάλογο μὲ ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα θὰ φαντάσθηκε ὁ Ἑωσφόρος, ὅταν ἐπανεστάτησε ἐναντίον τοῦ Θεοῦ. Λέγει: «Εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι. Ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τὸν θρόνον μου… Ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ» (Ἡσ. ΙΔ´ 13-14).

Αὐτὸ λέγουν καὶ οἱ ἄνθρωποι σήμερα: «Θὰ ἀνεβῶ ψηλά. Θὰ φτιάξω τὸν “θρόνο” μου πάνω ἀπὸ τὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Θεὸς εἶμαι ἐγώ· ὁ ἄνθρωπος». Αὐτὸ εἶπε ἡ ἀνθρωπότητα στὴν ἐποχή μας. Καὶ τώρα κινδυνεύει νὰ πεθάνη ἀπὸ τὰ ἐπιτεύγματά της, ἀπὸ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν της.

Σκεφθῆτε, ὅτι στὸ Τσέρνομπιλ μόνο, ὑπάρχουν ἄλλοι τρεῖς πυρηνικοὶ ἀντιδραστῆρες. Ἕνας ἐξερράγη καὶ ἔκανε ὅ,τι ἔκανε. Ἂν εἶναι ἀληθινὲς οἱ πληροφορίες, ποὺ δημοσιεύθηκαν στὶς ἐφημερίδες, ἡ ραδιενέργεια, ποὺ ἀπέρρευσε ἀπὸ αὐτὸ τὸν ἀντιδραστήρα, ἰσοδυναμεῖ μὲ δύο χιλιάδες βόμβες τῆς Χιροσίμα! Σκεφθῆτε τί θὰ γινόταν ἂν ὑφίσταντο βλάβη καὶ ἔκρηξι καὶ οἱ ἄλλοι τρεῖς πυρηνικοὶ ἀντιδραστῆρες, μόνο τοῦ Τσέρνομπιλ! Σ’ ὁλόκληρη τὴ γῆ ὑπάρχουν μερικὲς ἑκατοντάδες πυρηνικῶν ἀντιδραστήρων. Σκεφθῆτε, λοιπόν, ἂν μία ὡραία πρωία γινόταν ταυτοχρόνως βλάβη σὲ ὅλους. Ἡ γῆ θὰ γινόταν πλέον ἕνα ἀπέραντο νεκροταφεῖο. Οὔτε φυτὰ θὰ ἔμεναν. Σεληνιακὸ τοπίο ὁ ὡραῖος πλανήτης μας.

Θὰ ἐπιτρέψη ὁ Θεὸς κάτι τέτοιο; Ἐκεῖνος ξέρει. Ἴσως, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ὑποσχέθηκε, ὅτι δὲν θὰ κάνη κατακλυσμό, ἄφησε τὸν ἄνθρωπο νὰ κάνη κατακλυσμὸ ραδιενέργειας! Ἐμεῖς, πάντως, ἂς εἴμεθα ἕτοιμοι, γιατί εἴτε μὲ ραδιενέργεια, εἴτε μὲ αὐτοκινητιστικὸ ἀτύχημα, εἴτε μὲ συγκοπή, εἴτε μὲ κάτι ἄλλο μπορεῖ, ἀνὰ πᾶσα στιγμή, νὰ μᾶς καλέση ὁ Θεός. Ἂς εἴμεθα πάντοτε ἕτοιμοι. Ἀπὸ τί θὰ πᾶμε, δὲν ἔχει μεγάλη σημασία.

Ἂς ἀφήσουμε τὸν ἑαυτό μας στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ καὶ ἂς ποῦμε, «Θεέ μου, ὅ,τι ἐπιτρέψη ἡ καλωσύνη Σου καὶ τὸ ἔλεός Σου, νὰ εἶναι εὐλογημένο!». Ἂν ἐπιτρέψη ὁ Θεὸς νὰ πεθάνουμε ἀπὸ κάποια ἀρρώστια, εὐλογημένο νὰ εἶναι. Ἂν θελήση νὰ φθάσουμε σὲ βαθὺ γῆρας καὶ νὰ φύγουμε πλήρεις ἡμερῶν, εὐλογημένο νὰ εἶναι. Καὶ ἂν παραχωρήση νὰ πεθάνουμε ἀπὸ τὴν ραδιενέργεια, δοξασμένο τὸ ὄνομά Του.

Αὐτὲς τὶς ἡμέρες πάντως, ἂς μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ πῶ τὴν φράσι, «Ἡ οὐρὰ μπῆκε ὑπὸ τὰ σκέλη» πολλῶν. Ἔχουν βάλει τὸ κεφάλι κάτω οἱ ἐπιστήμονες, οἱ μεγάλοι καὶ σπουδαῖοι, καὶ παραδέχονται, ὅτι δὲν μποροῦν νὰ κάνουν τίποτε!

Ἔλα ἐδῶ, ἄνθρωπε, ποὺ φαντάσθηκες ἰσοθεΐα, ἔλα, ἂν μπορῆς, νὰ μαζεύσης τὴν ραδιενέργεια, νὰ τὴν δεσμεύσης!

Κάποιος μοῦ ἔλεγε: «Ἐγώ, πάτερ, δὲν φοβᾶμαι, θὰ τὸ βράσω τὸ γάλα». Τοῦ λέγω: «Δὲν εἶναι μικρόβιο ἡ ραδιενέργεια, γιὰ νὰ ψοφήση μὲ τὸ βράσιμο. Δυστυχῶς, καὶ στὸ βράσιμο ἀντέχει». Τοὺς βλέπετε τώρα ὅλους, πῶς ἔχουν πέσει τὰ φτερά τους;

Ἄνεσις ναί, εὐτυχία ὄχι

- Πάντως, Γέροντα, εἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ τεχνολογία βελτίωσε τὶς συνθῆκες ζωῆς.

- Ἡ ζωή μας μὲ τὴν τεχνολογία ἔγινε ἀνετώτερη, ἀλλὰ δὲν ἔγινε εὐτυχέστερη. Παλαιότερα ἦταν τὸ πηγάδι τοῦ χωριοῦ καὶ ὅλες οἱ γυναῖκες λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν δύσι τοῦ ἡλίου, πήγαιναν νὰ πάρουν νερό. Ἄλλες μὲ τὰ λαγήνια, ἄλλες μὲ τὸν κουβὰ μόνο, ἄλλες μὲ τὰ ζῶα, νὰ γεμίσουν τὰ βαρέλια. Καὶ βλέπατε στὸ δρομάκι αὐτό, ποὺ πήγαινε στὸ πηγάδι, συνέχεια νὰ γυροφέρνουν οἱ γυναῖκες. Νὰ πηγαίνουν καὶ νά ᾽ρχωνται, νὰ κουβεντιάζουν, «τί κάνεις, τί γίνεσαι; πῶς πάει ὁ ἄντρας σου; τὰ παιδιὰ σου;». Ἀντάλλασσαν δύο, τρεῖς, κουβέντες. Εἶχαν ἐπικοινωνία· εἶχαν διαπροσωπικὲς σχέσεις. Σήμερα ἔκλεισε τὸ πηγάδι. Πῆγε ἡ βρύση στὸ σπίτι. Αὐτὰ τὰ λίγα λόγια, τὰ οποία ἔλεγε ἡ μία μὲ τὴν ἄλλη, τὰ ἔκοψε καὶ αὐτὰ σήμερα. Βέβαια ἀνετώτερη ἡ ζωή της, εὐκολώτερη, ἀλλ’ ἄραγε ἔγινε καὶ εὐτυχέστερη;

Μένουμε στὴν πολυκατοικία σήμερα καὶ δὲν ξέρουμε ποιὸς μένει δίπλα μας, δὲν ξέρουμε ποιὸς μένει κοντά μας. Εἴμεθα ἀπομονωμένοι. Κάποιος συγγραφεὺς ἔχει γράψει ἕνα βιβλίο: «Ἡ ἐρημία τῶν πόλεων καὶ ἡ κοινωνία τῆς ἐρήμου». Ζοῦμε μέσα στὶς πόλεις καὶ εἴμεθα ἔρημοι.

Παλαιὰ οἱ ἄνθρωποι στὰ χωριά, μπορεῖ νὰ εἶχαν τὰ πάθη τους, τὶς ἀντιδικίες τους, ἀλλ’ εἶχαν κοινωνία μεταξύ τους. Στὸ πόνο συμμετεῖχαν ὅλοι, ὅπως καὶ στὴ χαρά. Πέθαινε ἕνας στὸ χωριό μου; Κάθε βράδυ καὶ γιὰ τρία βράδυα πήγαιναν στὸ σπίτι τῶν πενθούντων μ’ ἕνα πιάτο φαγητό. Καὶ στρωνόταν τραπέζι γιὰ ὅλους. Καὶ ἤσαν ἑβδομήντα, ὀγδόντα. ἄνθρωποι στὸ τραπέζι. Τὸ ἔλεγαν «παρηγοριές»· ἦταν μία συμμετοχὴ στὸν πόνο τοῦ ἄλλου. Σήμερα βάζουμε τὸ ἀγγελτήριο. Ὁ κεκοιμημένος μεταφέρεται ἀπ’ εὐθείας ἀπὸ τὸ ψυγεῖο ἢ τὸ Ἵδρυμα στὸ Ναό. Ἔρχεται ἡ ὥρα, πηγαίνουμε ἐκεῖ, συλλυπούμεθα καὶ μετὰ ὁ καθένας στὸ σπίτι του. Ἀπ’ ἐκεῖ καὶ πέρα ἔληξε τὸ θέμα.

Κάναμε εὐτυχέστερη τὴν ζωή μας μὲ τὴν ἐξέλιξι τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνολογίας; Ἀντιθέτως! Ἀπομονωθήκαμε, ἀλλοτριωθήκαμε, γίναμε ἔρημοι μέσα στὶς πόλεις.

Ἂν ὑπῆρχε μηχάνημα, τὸ ὁποῖο νὰ μᾶς γύριζε πίσω ἕνα αἰώνα, πιστέψατέ με, θὰ πατοῦσα χωρὶς συζήτησι τὸ σχετικὸ κουμπί. Νὰ γυρίζαμε ἕνα αἰώνα πίσω! Μὲ τὰ γαϊδουράκια καὶ μὲ τὰ ἄλογα καὶ μὲ τὰ μουλάρια. Εὐτυχέστεροι ἤσαν οἱ ἄνθρωποι τότε. Ἀνέσεις δὲν εἶχαν βεβαίως· ταλαιπωρίες εἶχαν, κόπο, μόχθο, ἀλλ’ ἦσαν εὐτυχέστεροι, ὑπομονετικώτεροι, καρτερικώτεροι. Σήμερα δὲν ἀντέχουμε τίποτε. Λέγει ἕνα λόγο ἡ γυναίκα στὸν ἄνδρα, δέκα λέγει αὐτὸς στὴ γυναίκα του, ἢ καὶ τὸ ἀντίθετο. Μετὰ ἀπὸ λίγο …γιὰ τὸν δικηγόρο! Παλαιὰ καὶ οἱ ἄνδρες ὑπέμεναν σκληρὲς γυναῖκες καὶ οἱ γυναῖκες ὑπέφεραν σκληροὺς ἄνδρες, κατὰ πλειονοψηφία, βεβαίως, οἱ γυναῖκες. Καὶ παιδιὰ ὑπέφεραν σκληροὺς γονεῖς καὶ γονεῖς ὑπέφεραν σκληρὰ παιδιά. Σήμερα, τίποτε· καμμία ἀνεκτικότητα. Ἀφήνω καὶ τόσα ἄλλα.

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἀρχιμ. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου «Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα» ἔκδ. Ἱ. Ἡσυχ. Κεχαριτωμένης Τροιζῆνος, 2003, σελ. 21-24)

https://www.pentapostagma.gr/ekklisia/pneymatika-ofelima/7010921_p-epifanios-theodoropoylos-epistimi-kai-eytyhia